Dier #4: De wesp (Vespidae)

In een wilde tuin zoals ik, vind je veel verschillende soorten insecten. Zoveel verschillende insecten als bij mij, dat vind je niet in elke tuin. Maar wespen, die vind je overal. Zelfs in de tuinen om mij heen. En deze tuinen zijn van eigenaren die alles in hun tuinen vergiftigen, uittrekken, onderdrukken, controleren en dirigeren. Maar hoe ze ook hun best doen om alles te bestrijden, wespen zijn er toch. Ook bij hen. En dat vinden ze niet leuk. Want wespen kunnen behoorlijk vervelend zijn. Tenminste de kolonievormende wespensoorten, want van solitaire wespen heb je weinig last. Sociaal levende wespen, zoals de gewone wesp (Vespula vulgaris) of de Duitse wesp (Vespula germanica) kunnen erg lastig en behoorlijk agressief zijn. Daarom zijn dit dieren waar bijna iedereen een hekel aan heeft.

Mijn eigenaresse Jane natuurlijk niet. Zij houdt van alle dieren dus ook van wespen. Nou ja, van wespen houden? Ze houdt er niet echt van natuurlijk. Want wespen steken en Jane houdt er beslist niet van om gestoken te worden. Dus ze is zelf ook best een bangerik als er een wesp om haar hoofd zoemt en als er een wesp in huis is, dan wordt er van alles aan gedaan om dat beest weer het huis uit te krijgen. Behalve dood meppen dan, want Jane maakt geen dieren dood. Ook geen wespen. Maar gefascineerd in en geïnteresseerd door wespen is Jane wel. Dus wordt er druk rond gespeurd in de tuin op zoek naar wespen. Waar vind je wespen? Hoe leven ze? Wat zijn wespen voor dieren?

Nou dat kan ik je wel vertellen hoor. Wespen zijn vreselijke dieren. Ze komen altijd op jou af en als je weg loopt, komen ze achter je aan. Ze zoemen zo wild om je kop heen, vlak bij je oren, dat iedereen daarvan wel panisch moet worden. Ze willen ook altijd jouw eten hebben en een slokje drinken in de tuin zonder dat er zo'n beest in je glas zit, is ook al onmogelijk. En als ze een kansje, en een onbedekt stukje huid zien, dan steken ze je ook nog, zomaar om niets, en krijg je daarna een grote opgezwollen plek die veel pijn doet. En als je allergisch bent, is het helemaal een ramp. Je kan zelfs doodgaan van een steek van een wesp op de verkeerde plek bijvoorbeeld als er 1 in je keel terecht is gekomen. Nee, het zijn beslist geen lieve diertjes. Die akelige zwart-gele griezels. Niemand wil ze in hun buurt hebben. Er wordt gegild en weggerend, druk naar ze gewapperd of ze worden plat geslagen. En anders hangen er wel wespenvallen waarin de wespen worden gevangen en waarin ze vaak ook nog verdrinken. En lachend wordt dan toegekeken hoe er weer een wesp van de aarde verdwijnt. Maar voordat je voldoende hebt kunnen genieten van weer een wesp minder, moet je alweer wegrennen voor de volgende wesp die je komt lastig vallen. Tja, in de zomer is het niet altijd fijn om in je tuin te zitten met die klierige wespen om je heen.

In de winter zie je die wespen niet meer. Net als jij, vinden de wespen het dan te koud om in de tuin rond te hangen. De meesten zijn in de herfst doodgegaan. Niet alle wespen zijn dood. Er zijn er nog wel een paar die leven, maar die houden een winterslaapje. Het zijn de bevruchte koninginnen en in de lente komen ze tevoorschijn. Maar het zijn er maar een paar, alleen die koninginnen, en ze hebben dan echt geen tijd om jou te komen plagen. Ze hebben het heel druk met het maken van een nest. Hout wordt gekauwd tot het een papiermoesje is geworden en dat wordt stukje bij beetje aan elkaar geplakt. Een prachtig papier-maché bouwwerk wordt er gecreëerd. En dan gaat de koningin eitjes leggen. En vervolgens heeft ze het heel druk met het opvoeden van haar jongen. Gelukkig voor haar duurt dat niet lang, want als haar eerste worp jongen volwassen is geworden, worden ze de werksters en mogen zij hun zusjes verder opvoeden. En zij gaan ook het nest groter en mooier maken. Dus als je in die periode wespen ziet, dan zijn het de werksters die voedsel voor hun zusjes zoeken of ze zijn op zoek naar hout om stukjes uit te knagen om het nest te verfraaien. De koningin gaat verder alleen nog maar nog meer wespenbaby's op de wereld zetten. Nog meer van die krengen die jou tijdens de zomer komen pesten.

Wespenlarven worden voornamelijk gevoed met vlees. Menig insect wordt door de werksters gegrepen, fijngekauwd en aan de jongen gevoerd. Kijk, op dit tijdstip zijn ze dus best wel nuttig, die wespen. Vooral als je niet van insecten houdt, want de wespen ruimen deze mooi voor je op. Maar je moet natuurlijk geen broodje met ham op je tuintafel zetten, want ham is vlees en dat kunnen de wespen prima gebruiken voor hun baby's. Voor je het weet, zit er een wesp druk te zagen op je boterham. Ze zagen namelijk kleine stukjes uit je broodbeleg en brengen dat naar hun nest. Maar voor de rest laten ze ons meestal wel met rust. Ze zijn te druk met de kinderen bezig. Zelf eten ze zoetigheid, maar dat vinden ze in die tijd meestal genoeg. Ten eerste geven de larven een zoete vloeistof af waarvan de wespen kunnen snoepen. Is weer eens wat anders, baby's die hun ouders voeren. Verder halen wespen nectar uit bloemen en als ze de kans krijgen stelen ze honing van de bijen. Ook smullen ze van vruchten. Dus kijk uit in je fruittuin. En als je de luizen in je tuin niet hebt verdelgd, kun je prachtige gevechten zien tussen mieren en wespen die vechten om het zoete goedje dat luizen uitscheidden. Tja, in deze tijd van het jaar zijn het de bijen en mieren die woest om zich heen slaand de strijd tegen de wespen aan moeten gaan en hebben mensen nog niet zo'n last van die lastpakken.

Tenslotte gaat de koningin eieren leggen waaruit mannetjes en andere koninginnen komen. Allebei verlaten deze de zwerm en vervolgens bevruchten de mannetjes de koninginnen. Daarna gaan de mannetjes dood. Hun taak is gedaan en ze zijn verder niet meer nodig. Zij hoeven niet jarenlang voor vrouw en kinderen klaar te staan, zoals jullie mensenmannen dat wel moeten. Ze hebben namelijk geen angel en kunnen dus geen vijanden verjagen of prooien vangen. Je hebt er daarom niets meer aan, dus weg ermee. Omdat mannetjeswespen geen angel hebben, zij alleen de vrouwtjes bevruchten en daarna dood gaan, zijn zij dus ook niet diegene die ons later in de zomer aan het plagen zijn. Nee, dat zijn natuurlijk allemaal vrouwen.

Dit plaatje is van Wikipedia. Een wespenangel met een druppel gif. Angstaanjagend nietwaar?

De vrouwtjeswespen gebruiken hun angel om zichzelf of hun kinderen te beschermen tegen gevaren. Als jij gestoken wordt, ben je in de ogen van die wesp dus een bedreiging. Of ze ziet jou als een prooi, want wespen gebruiken hun angel meestal om hun prooien, de insecten die ze aan hun jongen voeren, te verlammen. Dus misschien worden mensen allemaal als lekkere hapjes gezien. Een lekker stukje vlees om het jonge grut mee te voeren.

En dan komt het laatste deel van de zomer. Eind augustus, begin september. Die periode waarin mensen het meeste last hebben van de wespen en hoe komt dat? Juist op dat moment stopt de koningin met eieren leggen. Ze is er klaar mee. Geen kinderen meer, geen werk meer voor de werksters. Je krijgt dan een zwerm van werklozen. Ze hebben niets meer te doen, dus gaan ze maar een beetje rondhangen. Rondhangen bij jullie in de tuin. Want alle zoetigheid in de natuur begint op te raken, maar jullie hebben heerlijke zoete gerechten op je tuintafel staan. Dat is smullen. En tegen de verveling ook nog een beetje "mensen pesten". Lekker hard rond hoofden zoemen, achter wegrennende figuren aan vliegen en als je een stukje blote huid ziet even heerlijk je angel er in steken. En ondertussen je buikje vullen natuurlijk. Luilekkerland voor wespen! Maar helaas aan alles komt een einde. Dus tenslotte gaan die wespen dan toch allemaal dood. Behalve de bevruchte koninginnen dan, want die gaan op zoek naar een plekje om hun winterslaap te doen. En in de lente begint alles weer opnieuw.

Zijn hier wespen aan het werk geweest?

Hier bij mij kun je dit wespenleven ook goed zien. In het voorjaar was duidelijk te zien dat de stapel houtblokken die in mij ligt, was bezocht door dieren die eraan geknaagd hadden, er lag zaagsel op en rondom. Door wespen die hout nodig hebben voor hun nest misschien? Jane heeft diverse wespen rond dat hout zien vliegen en hen bestudeerd terwijl ze tussen dat hout verdwenen en verschenen. Dus wie weet waren dat de werksters? En aan het begin van de zomer zaten er diverse wespen te zoemen rond de abrikozenboom. Niet omdat er abrikozen aan hingen, maar omdat deze vol zat met luizen. Jane dacht eerst dat de wespen deze luizen aan het opeten waren, maar wellicht waren ze meer geïnteresseerd in het zoete spul dat luizen afgeven? In elk geval waren de wespen opeens weg en de luizen toen ook. Wellicht hebben de wespen deze luizen aan hun kinderen gevoerd?

Verleden jaar hadden de wespen eind augustus/begin september heel veel interesse in het compostvat, want fruit-afval vinden wespen heel lekker. Jane durfde een paar weken niet meer in de buurt van dat vat te komen, want tientallen wespen vlogen er omheen en door de gaten in en uit. Het deksel optillen om er afval in te gooien, zorgde voor een zwerm wespen die je tegemoet kwam vliegen. En Jane vindt wespen interessant, maar wilde niet gestoken worden. Dus het afval werd ergens anders bewaard en pas toen er geen wespen meer waren in het vat gestort. Dit jaar zijn er niet veel wespen bij mij te bekennen. Behalve 1 dan. Zie foto. (Een beetje wazig, maar zij wilde niet stil blijven zitten.)

Wesp zoekt lekkere zoete hapjes in het compostvat.

Verder heeft Jane nog een keer een andere wesp gezien (en op de foto gezet). En deze had heel veel zin in een lekker hapje vijg. En toevallig hing er toen een overrijpe vijg voor haar neus.

Is deze vijg helemaal alleen voor mij?

Jane's speurtocht naar wespen was best leuk (aldus Jane) en geen enkele wesp heeft haar gestoken. Ook niet toen ze met haar neus vlak boven deze wespen hing om er foto's van te maken. Dus misschien zijn wespen enge beesten en kunnen ze je steken, maar als je met liefde en respect met deze beestjes omgaat, niet direct naar ze gaat slaan en woest gaat lopen rond wapperen als er 1 om je heen vliegt, je je eten en drinken een beetje afgedekt houdt (zeker eind augustus/begin september), je harder weg rent dan dat zij kunnen vliegen wanneer ze om je kop zoemen, je wat afstand van ze neemt als ze met meerderen zijn en natuurlijk hun nest niet verstoord, dan valt er best mee te leven en zul je ontdekken dat het eigenlijk hele interessante beestjes zijn.

Dat was het voor deze keer. De volgende keer ga ik het hebben over..........de vijgenboom. Want er hingen toch heel veel vijgen aan, maar Jane heeft er geen 1 kunnen opeten en dat komt allemaal door......? Dat vertel ik je de volgende keer.

(Elke zaterdag om 17.00 uur komt er een artikel online.)

Groetjes van het paradijsje van Jane.


Trouwens, zijn er nog meer mensen die interessante verhalen hebben over de wespen in hun tuin, laat dan even een berichtje achter. Jane is heel benieuwd naar jullie ervaringen met wespen. 


Update recept insecten-ratatouille:
Ik moet mijn excuses aanbieden van Jane (alweer!), want ik heb verleden week een afschuwelijk artikel geplaatst volgens haar. Ten eerste heb ik te horen gekregen dat mensen helemaal niet van dit soort gerechten houden. Dus voortaan moet ik recepten gebruiken die eetbaar zijn voor mensen, aldus Jane. En ten tweede is Jane woest dat ik een recept met vlees heb gebruikt, want ze is vegetarisch en eet nooit dieren en ik mag dan ook geen enkel recept met dieren erin plaatsen van haar. Ze vindt het een schande dat ik mensen aanmoedig om insecten op te gaan eten. Volgens Jane moet ik de mensen juist stimuleren om lief voor dieren te zijn, dus ook voor insecten omdat het zulke prachtige wezentjes zijn. Ze moeten juist die beestjes accepteren en in hun tuinen laten wonen, zegt Jane. Niet gaan vangen, doodmaken en opeten. Dat dit wordt gedaan met varkens, koeien, kippen en andere onschuldige dieren is volgens haar al erg genoeg. Ga maar een recept voor gebakken kat of geroerbakte hond plaatsen, zei ze tegen mij, dat vinden mensen geweldig. Maar ze klonk niet echt alsof ze het meende..............?? Mensen zijn moeilijke wezens! Nou ja, volgende keer zal ik wel een plantaardig recept plaatsen.